تجهیزات مورد نیاز برای راه اندازی گلخانه خیار
برای راه اندازی گلخانه خیار به چه دستگاه هایی نیاز داریم ؟
کشت گلخانه ای محصولات کشاورزی هم اکنون یکی از حوزه های پر درامد می باشد. در این میان صیفی جات پرمصرف همچون خیار، گوجه فرنگی همیشه بیشتر مورد توجه کشاورزان و کارافرینان قرار گرفته اند. چرا که کشت این محصولات رونق و فروش خوبی داشته و زمینه مناسبی برای کسب درامد می باشد.
یکی از مهمترین مزایای کشت گلخانه ای بالا بودن تعداد برداشت ها در طول سال و افزایش بالای سطح برداشت در این شیوه می باشد. همچنین در این شیوه بازار عرضه و تقاضا نیز کنترل میشود و محصولات فصلی در فصل های مختلف با قیمت بیشتر قابل کشت و بهره برداری می باشند. ما در این نوشتار از وب سایت دکتر قشلاق به شرح تجهیزات و امکانات مورد نیاز برای راه اندازی گلخانه خیار پرداخته ایم.
مزایای کشت گلخانه ای نسبت به کشت سنتی
سالن گلخانه برای کشت انبوه و تولید میوه و یا سبزی خارج از فصل تولید بسیار کارامد میباشد. در کشت گلخانه ای امکان کنترل شرایط محیطی همچون دما و رطوبت و تهویه و کنترل آفات کشاورزی بسیار راحتتر میباشد. یکی از مهمترین مزیت های کشاورزی به شیوه مدرن و گلخانه ای، مصرف بسیار دقیق و کم اب میباشد. از آنجایی که در این شیوه کنترل و نظارت بر فاکتورهای نظیر دما، رطوبت، تهویه، خاک مورد نیاز برای کشت و … در دست کشاورز میباشد، محصولات با کیفیت بهتر رشد نموده و مشتری پسندتر هستند.
مجوز احداث گلخانه
برای احداث گلخانه مدرن ابتدا لازم است که از سازمان جهاد کشاورزی مجوز گرفته شود. برای اخذ مجوز کشاورز می بایست تجهیزات مورد تأیید کارشناسان و پیش شرط های لازم را تأمین کند. در ابتدا باید زمین مناسبی برای احداث گلخانه در نظر گرفت. این زمین باید سند مالکیت داشته باشد. همچنین دسترسی گلخانه به شبکه برق، شبکه گازرسانی، منابع آبی و … لازم می باشد.
اسکلت گلخانه:
به طور کلی سازه گلخانه به صورت چوبی و یا فلزی قابل راه اندازی می باشد. در گلخانه های چوبی که به صورت تونلی احداث میشوند، اصکلت اصلی گلخانه با چوب طراحی میشود. گلخانه های سنتی حداکثر دارای ارتفاع ۲ الی ۳ متر می باشند و معمولا برای کشت خیار گلخانه ای کاربرد ندارند. لذا برای کشت خیار گلخانه، از شیوه های مدرن و اسکلت فلزی (آهن و یا آلومینیوم) و یا لوله های pvc برای ساخت چارچوب گلخانه استفاده میشود. سازه pvc قیمت بیشتری نسبت به سازه فلزی دارد.
پوشش گلخانه:
برای پوشش دیواره ها و سقف گلخانه از مصالح مختلف استفاده میشود. البته در گلخانه های سنتی بیشتر از یک نوع پلاستیک مخصوص بنام پلاستیک uv استفاده میشود. این نوع پلاستیک بعنوان یک عایق قوی از ورود اشعه های مضر نور آفتاب به داخل گلخانه جلوگیری میکند. لازم به ذکر است که اشعه های فرابنفش و uv برای رشد خیار گلخانه ای و سایر صیفی جات مضر می باشد.
در گلخانه های مدرن نیز علاوه بر پلاستیک uv از پوشش های مختلف همچون شیشه، فایبر گلاس، پلی اتیلن، وینیل، شیشه اکریلیک، پلی کربنات و پلی استر نیز می توان بهره برد. البته پلاستیک uv به دلیل قیمت ارزان تر بیشتر مورد استقبال کشاورزان قرار میگیرد ولی این پوشش نیز عمر مفید کمتری دارد. یکی از بهترین پوشش ها برای گلخانه خیار، شیشه مخصوص می باشد که علاوه بر دوام بسیار بالا در برابر اشعه uv در برابر شرایط جوی همچون باد و باران و برف نیز مقاومت بسیار بالایی دارد.
ژنراتور و برق اضطراری:
سیستم برق اضطراری در واقع یکی از تجهیزات مهم و بسیار کاربردی در گلخانه ها می باشد. در گلخانه خیار تمامی شرایط محیطی همچون دما، رطوبت و … همیشه باید تنظیم شده باشند. بنابراین تجهیزات مرتبط در گلخانه باید همیشه به برق وصل بوده و یا در حالت آماده به کار قرار گرفته شوند. همچنین ممکن است در محل احداث گلخانه احتمال قطعی مکرر برق وجود داشته باشد، لذا اگر گلخانه فاقد سیستم برق اضطراری باشد، شرایط مطلوب داخل گلخانه از بین می رود و به محصولات آسیب جدی وارد میشود.
سیستم گرمایشی:
در زمان کاشت زمستانه و حتی بهاره خیار گلخانه ای دمای هوا مخصوصا در طول شب بسیار پایین می باشد که برای رشد درختچه خیار مناسب نیست. محدوده دمای گلخانه خیار مابین ۱۸ الی ۲۵ درجه سانتی گراد میباشد. همچنین رطوبت مطلوب نیز در گلخانه خیار ۵۰ الی ۶۵ درصد است. بنابراین کشاورزان باید با تجهیزات گرمایشی بتوانند حرارت و رطوبت مورد نیاز سالن گلخانه را تأمین نمایند.
از سیستم های حرارتی مختلفی می توان در گلخانه خیار استفاده نمود. اما مهمترین نکته در انتخاب هیتر گلخانه توجه به نوع کارکرد و مصرف سوخت آن می باشد. چرا که در محیط گلخانه می بایست از هیترهایی استفاده شود که هیچ نوع آلودگی و یا گاز سمی در داخل سالن ایجاد نکند. ورود آلاینده های ناشی از سوخت به داخل محیط گلخانه خیار، باعث کاهش رشد و حتی پژمردگی درختچه میشود.
در صورتیکه سالن گلخانه خیار کوچک می باشد و هیچ نوع سوخت گازی و یا گازوئیلی در آن منطقه در دسترس نیست، می توان از بخاری های برقی برای گرمایش گلخانه استفاده نمود. هیتر برقی مخصوص گلخانه در طرح های خاصی ساخته میشوند که همانند بخاری موشکی می باشند. در نظر داشته باشید که برای گرمایش سالن گلخانه خیار با متراژ بالا، هیتر برقی صرفه اقتصادی نخواهد داشت.
بنابراین بهتر است که برای تأمین گرمای گلخانه از هیترهای کابینتی و بخاری های آتش درون استفاده شود. این نوع هیترها گرمایش بسیار پاکی دارند و در انواع گازوئیلی، گازی و دوگانه سوز طراحی میشوند. یکی از مزیت های بسیار مهم این هیترها مصرف پایین سوخت و راندمان حرارتی بالا می باشد. همچنین از طریق ترموستات محیطی می توان با این هیترها دمای گلخانه را به صورت اتوماتیک در محدوده استاندارد کنترل نمود.
لازم به ذکر است که جت هیترها برای گرمایش سالن گلخانه خیار مناسب نیستند. زیرا جت هیتر بدون دودکش تمامی آلودگی ها و گازهای آزاد شده از احتراق را به داخل سالن منتقل میکند. این نوع هیترها بیشتر در مرغداری ها کاربرد دارند. جت هیتر دودکش دار نیز با وجود اینکه گرمایش پاکی دارند اما در مقایسه با هیتر آتشخوار و یا کوره هوای گرم، مصرف سوخت بالا و راندمان حرارتی پایین تری دارد. ناگفته نماند که راندمان حرارتی جت هیتر دودکش دار ۶۵ درصد و راندمان حرارتی کوره هوای گرم ۸۵ درصد می باشد.
سایر سیستم های گرمایش همچون دیگ بخار گرم، گرمایش از کف و … هزینه های راه اندازی اولیه بالایی دارند. همچنین در این نوع سیستم های حرارتی برای گرمایش اولیه مدت زمان زیادی لازم است تا گلخانه گرم شود. در حالیکه هیتر کوره هوای گرم با سرعت بالا دما می تواند دمای گلخانه را افزایش دهد.
سیستم مه پاش
یکی دیگر از تجهیزات مورد نیاز در گلخانه خیار سیستم های مه پاش می باشند. همان طور که ذکر شد در محیط گلخانه رطوبت نسبی هوا باید ۵۰ الی ۶۵ درصد باشد. برای افزایش رطوبت سالن گلخانه از انواع مختلف رطوبت سازپروانه ای و دیسکی، رطوبت ساز التراسونیک و مه پاش نازلی می توان بهره برد.
هر یک از این رطوبت سازها مزیت های خاص خود را داشته و با توجه به بودجه و شرایط گلخانه می توان از یکی از این مه پاش ها استفاده نمود. سیستم های مه پاش در فصل های گرم نیز کاربرد دارند و باعث کاهش دمای محیط گلخانه میشوند.
سیستم تهویه و کولینگ
لازم است که در گلخانه خیار هوای داخل سالن تهویه شود. برای این منظور نیز معمولا از دریچه های سقفی و هواکش های برقی استفاده میشود. هواکش و فن تهویه گلخانه باید متناسب با فضای گلخانه باشد. دریچه های سقفی می تواند از نوع برقی و یا دستی باشد. مهمترین نکته در نصب این دریچه ها توجه به جهت بادهای غالب می باشد. در اصل دریچه ها باید در سمت مقابل جهت باد باز شوند. در این صورت یک نوع حالت مکش ایجاد شده و هوای گلخانه بهتر تخلیه میشود.
سیستم روشنایی و نوردهی
گیاهان برای رشد و عمل فوتوسنتز به آب، دی اکسید کربن و نور کافی نیاز دارند. ممکن است در کشت زمستانه به دلیل ابری بودن هوا و … گلخانه خیار به اندازه کافی نور دریافت نکند. برای جبران کمبود نور در گلخانه معمولا از لامپ های مخصوص همچون لامپ سدیمی فشار قوی و یا لامپ متال هالید استفاده میشود. در نوردهی گلخانه خیار کیفیت نور، شدت نور و مدت زمان روشنایی گلخانه بسیار مهم میباشد. اصولا در گلخانه خیار شدت نور باید بین ۷هزار الی ۱۰ هزار لوکس باشد.
تجهیزات کنترلی
برای کنترل دقیق دما، رطوبت، شدت نور و میزان دی اکسید کربن فضای گلخانه از تجهیزات کنترلی مختلفی استفاده میشود. استفاده از این تجهیزات در محیط های گلخانه ای امری ضروری است و کشاورز از طریق این تجهیزات قادر خواهد بود همیشه شرایط داخل گلخانه را در حالت ایده آل قرار دهد.
سیستم آبرسانی
در گلخانه ها برای کاشت خیار عموما از سیستم آبرسانی قطره ای استفاده میگردد. در این نوع سیستم آبیاری برخلاف روش غرق آبی در مصرف اب بسیار صرفه جویی میشود و آب به مقدار کافی در اختیار ریشه ها قرار میگیرد. هر چند این شیوه آبیاری در ابتدا هزینه بر می باشد ولی با مجهز نمودن گلخانه به سیستم آبیاری قطره ای در هر دوره کاشت محصول می توان از آن بهره برد و در حقیقت این سیستم برای همیشه کاربرد خواهد داشت. بعنوان مثال در یک گلخانه ۱۰۰ متری به یک مخزن ۱۰۰۰ لیتری آب و تقریبا ۱۰۰ متر لوله یک و یا نیم اینچی و همچنین ۱ عدد پمپ آب لازم می باشد.
برای کشت خیار گلخانه ای از دو روش مختلف ناودانی و یا بالشتکی می توان بهره برد. در روش کشت ناودانی از لوله های ننیمه ای استفاده میشود. معمولا جنس این لوله ها از گالوانیزه میباشد. درون لوله ها نیز با خاک حاصلخیر پر میشود. تمامی لوله ها به صورت یکدست و در یک ردیف چیده میشود. لوله های ناودانی با ارتفاع ۳۰ الی ۴۰ سانتی متر از سطح زمین و توسط چهارپایه ها چیده میشوند.
به طور کلی درختچه خیار باید با فاصله ۳۰ الی ۴۰ سانت از سطح زمین در گلخانه کاشته شود. در غیر اینصورت درخچه بر روی زمین توزیع شده و خشک میشود. کاشت خیار گلخانه این به روش ناودانی برای چندین دوره و سال های طولانی قابل استفاده است.
روش کاشت بالشتکی: این روش کم هزینه تر و یک بار مصرف می باشد. در روش کاشت بالشتکی از گلدان های پلاستیکی استفاده میشود. این نوع گلدان ها از پلاستیک ضخیم و شفاف ساخته میشوند. در هر گلدان پلاستیکی از خاک مناسب استفاده میگردد و تا چهار بذر خیار می توان در داخل گلدان کاشت. در این روش نیز ارتفاع ۳۰ الی ۴۰ سانتی از سطح زمین رعات میشود. همچنین بذرها در داخل گلدان با فاصله ۳۰ سانتی متری از یکدیگر کاشته میشوند و هر بذر نیز تبدیل به یک درختچه خیار میشود.
خاک مورد نیاز برای کاشت خیار گلخانه ای
انتخاب نوع خاک برای کشت خیار گلخانه ای یکی از مهمترین مزیت های این شیوه کشاورزی می باشد. با انتخاب خاک حاصلخیز و کنترل شرایط محیطی علاوه بر اینکه کیفیت محصول تولید شده نیز بالا خواهد بود، حجم کشت نیز بسیار افزیش پیدا میکند. برای گاشت خیار گلخانه بیشتر کشاورزان از یک نوع خاک خاص به نام تجاری خاک کوکوپیت و پرلیت استفاده می کنند.
انتخاب بذر مناسب
در بازار بذرهای مختلفی برای کاشت خیار گلخانه ای عرضه میشوند. انتخاب بذر مناسب یکی از مراحل مهم کاشت خیار می باشد. بذر انتخاب شده باید با شرایط کاشتی و موقعیت جغرافیایی گلخانه سازگار باشد. برخی از واریته ها در برابر تغییرات دما و رطوبت و سرما مقاوم تر میباشند. این نوع بذرها برای کاشت زمستانه خیار بسیار مناسب می باشند.
مدت زمان کشت و برداشت خیار
در روش کشت گلخانه ای خیار تا سه دوره می توان به بهره برداری و برداشت محصول دست یافت. کشاورزان معمولا در اواخر بهار کشت خیار گلخانه ای را متوقف میکنند زیرا فصل تابستان زمان برداشت خیارهای مزرعه ای است و فراوانی محصول در این زمان در بازار بسیار بالا میباشد. اما کشت بهاره و کشت زمستانه بهترین زمان برای کاشت خیار گلخانه ای می باشند. لازم به ذکر است که گیاه خیار ۴۵ روز بعد از کاشت، میوه می دهد و این روند ثمردهی با مدیریت صحیح ۷۰ الی ۸۰ روز قابل ادامه میباشد.
در اوایل شهریور بذر خیار کاشته میشود. محصول در نیمه ابان ماه قابل چیدن بوده و این روند تا اواخر دی ماه ادامه دارد. با کشت بذر خیار در بهمن ماه، محصول در نیمه اسفند قابل برداشت بوده و این روند ثمردهی تا اواخر اردیبهشت ادامه دارد.
ممنون از راهنمایی کامل و خوبتون
با سلام وقت بخیر
امیدواریم که راضایت کامل شمارو تونسته باشیم جلب کنیم حتما در دفعات بعدی نیز از وبسایت دکتر قشلاق دیدن نمائید.